Naast de zeer beroemde eilanden Murano, Burano en Torcello, herbergt de lagune van Venetië een ware archipel van eilanden, elk met zijn eigen unieke geschiedenis, roeping en ziel. Deze eilanden, groot of klein, bewoond of onbewoond, bebouwd of ongerept, vormen een verrassend mozaïek dat zich openbaart aan de bezoeker die bereid is om af te wijken van de meest populaire routes. De herfst, met zijn milde klimaat en zijn gouden lichten die reflecteren op het water van de lagune, is het perfecte seizoen om ze te verkennen. En voor degenen die geen boot bezitten, biedt het Venetiaanse openbaar vervoer de mogelijkheid om enkele van de meest fascinerende parels van de lagune te ontdekken, die gemakkelijk bereikbaar zijn vanaf de stadsterminals.
Noord en Zuid
De reis begint met een keuze: ga je richting de noordelijke lagune of de zuidelijke lagune? Als je Venetië als een tekening van een vis beschouwt, strekt de noordelijke lagune zich uit over de "rug" van het dier, een wirwar van zandbanken en kanalen waar water en land met elkaar verweven zijn. De zuidelijke lagune ontvouwt zich echter onder de "buik" van de vis, met uitgestrekte wateren onderbroken door eilanden die lijken op drijvende kloosters, gehuld in een aura van vrede en spiritualiteit.
Vanaf het Piazza San Marco brengt een korte rit met de vaporetto richting het zuiden je naar het eiland San Servolo. Hier begint je reis weg van de drukte, langs plekken die verhalen vertellen over geloof, wetenschap en eeuwenoude tradities.
“Het eiland van de gekken”
De eerste halte op lijn 20 (vertrek vanaf de opstapplaats San Marco - San Zaccaria B) is San Servolo, al van ver herkenbaar dankzij de twee klokkentorens die afsteken tegen de hemel, omringd door eenplein met een zwevende, bijna metafysische sfeer. Gelegen tussen San Giorgio en het eiland Lido, fascineert het eiland met zijn barokke kerk en het majestueuze voormalige achttiende-eeuwse klooster, dat tot enkele decennia geleden een psychiatrisch ziekenhuis was, en tevens een plaats van onderzoek en reflectie voor Franco Basaglia.
Tegenwoordig is het eiland een levendige plek waar de Internationale Universiteit van Venetië is gevestigd en waar evenementen, concerten en voorstellingen plaatsvinden die deel uitmaken van de Venetiaanse culturele kalender. Tussen de tuinen en kloosters heerst een zeldzame sereniteit, maar de belangrijkste bezienswaardigheid is toch wel het Museo del Manicomio, dat is gewijd aan de revolutionaire studies van Basaglia. San Servolo, dat binnen een paar minuten te bereiken is met de vaporetto, is een onmisbare stop voor iedereen die op zoek is naar kunst, geschiedenis en direct contact met het verleden van Venetië.
Een uitstapje naar Armenië
Als je je reis voortzet op dezelfde lijn blijft, kom je aan bij San Lazzaro degli Armeni, een tijdloze plek met ontelbare schatten. Dit kleine eiland is de thuisbasis van de Armeense Mekhitaristische kloosterorde en bezit een ongelooflijk cultureel en religieus centrum. Hier vind je een perfect bewaard gebleven Egyptische mummie, een gipsafgietsel van Canova, oude Armeense manuscripten en een bibliotheek met 170.000 boekbanden. De geschiedenis van San Lazzaro is nauw verbonden met de Serenissima, die in 1717 de abt Mechitar en zijn gemeenschap verwelkomde die op de vlucht waren voor de Turken. Dankzij de congregatie werd het eiland een baken voor de Armeense cultuur, zozeer zelfs dat Armeniërs van over de hele wereld San Lazzaro nog steeds beschouwen als een symbool van hoop en continuïteit. Het eiland biedt een unieke ervaring, doordrenkt van stilte, gastvrijheid en schoonheid. Tijdens je bezoek ontdek je de geheimen van de achttiende-eeuwse kerk, de liefdevol onderhouden tuinen en de schatten van de bibliotheek en het museum. De Mekhitaristische paters begeleiden bezoekers met een glimlach en maken van je bezoek een ware reis door de geschiedenis en spiritualiteit. Voor een bezoek aan het eiland en het museum is reserveren verplicht.
Pest en artisjokken
Begeef je vanuit het zuiden noordwaarts, richting Lazzaretto Nuovo, een eiland rijk aan geschiedenis en charme. Je stapt op bij Fondamente Nove (pier D) en je bereikt eerst de halte Capannone. Vervolgens word je met de veerboot naar Lazzaretto gebracht (het bezoek moet worden gereserveerd). Dit eiland vertelt over het duistere verleden van Venetië, toen het in 1468 werd omgevormd tot een veldziekenhuis (lazaret) om slachtoffers van de pest te isoleren. Tegenwoordig is het een plaats van onderzoek en natuurbehoud, beheerd door vrijwillige verenigingen die rondleidingen organiseren langs de Teson Grando, het oude toevluchtsoord voor zieken, de waterputten en versterkte bouwwerken. Van april tot oktober is het elk weekend mogelijk om dit suggestieve eiland te verkennen en het landschap van de zandbanken en de ondergedompelde weilanden die uit het water oprijzen te bewonderen.
Als je een klein kanaal oversteekt, bereik je Sant'Erasmo, het grootste eiland van de Venetiaanse eilanden. Deze “moestuin van Venetië” is een paradijs van akkers, wijngaarden en kanalen, waar de tijd lijkt stil te staan. Bezoekers kunnen hier de beroemde paarse artisjok, een Slow Food-product, rechtstreeks van de boeren kopen, of een wandeling maken naar de Torre Massimiliana, een Habsburgs fort dat een spectaculair uitzicht op de lagune biedt. Als je echter geen boeren tegenkomt met hun waren uitgestald op de trailer van hun Ape, breng dan een bezoek aan I&SFarm, de biologische winkel van Sant’Erasmo.
De woestijn in de lagune
De laatste etappe leidt naar San Francesco del Deserto, een van de meest fascinerende eilanden in de lagune. Om het te bereiken, vertrek je vanuit Burano (vanuit Venetië stap je op bij Fondamente Nove A), waar je een watertaxi kunt nemen of aan een rondleiding kunt deelnemen. Omringd door cipressen en zandbanken lijkt dit kleine eiland op het water te drijven. Een oase van rust en sereniteit, die volgens de traditie werd gesticht door Sint Franciscus van Assisi, na zijn terugkeer van de Vijfde Kruistocht.
Het eiland wordt bewoond door een gemeenschap van franciscanen, die bezoekers zeer hartelijk verwelkomen. Tijdens je bezoek kun je de kloostergangen, de kerk en de tuinen verkennen, of zelfs in het pension verblijven. Overnachten in San Francesco del Deserto betekent jezelf onderdompelen in een bijna bovennatuurlijke stilte, die alleen wordt onderbroken door het zachte geruis van het getij en het gezang van vogels, om vervolgens wakker te worden omringd door het gouden licht van de dageraad dat weerkaatst wordt op het water.
Als je niet in Sant'Erasmo bent gestopt om iets te eten, zul je inmiddels honger hebben. Keer dan terug naar Burano en neem een duik in de geweldige Venetiaanse keuken bij Da Romano, het historische restaurant van het eiland, of bij Osteria Al Museo, dat hedendaagser,maar nog steeds een uitstekend is. Vergeet ook niet om de heerlijke buranelli-koekjes, de essi, te kopen bij Luigi Palmisano.
